Uzdrowisko Krynica – Zdrój
Jeden z najbardziej znanych kurortów, często określany jako “Perła Polskich Uzdrowisk”. Krynica położona jest w Beskidzie Sądeckim w dolinie Kryniczanki i dwóch jej dopływów Palenicy i Czarnego Potoku. Do Uzdrowiska można dojechać z Krakowa i Warszawy zarówno koleją jak i komunikacją PKS. Pierwszą wzmiankę o Krynicy spotykamy w dokumencie biskupa krakowskiego Samuela Maciejewskiego z dnia 8.01.1547 r., w którym to nadaje sołtysostwo nie istniejącej jeszcze wsi, w miejscu zwanym “Krzenycze”. Dankowi z Miastka (dzisiejszy Tylicz).
Prawdopodobnie odkrycie wód mineralnych przez miejscową ludność wpłynęło na zmianę nazwy Krzenycze na Krynicę, gdyż w rejestrach podatkowych z 1577 i 1588 roku zostaje wymieniona już pod tą nazwą. Początkiem dla Krynicy jako uzdrowiska był rok 1793, w którym to Franciszek Stix von Saunbergen, komisarz obwodowy z Nowego Sącza, zakupuje dwa zdroje wraz z otaczającymi je gruntami za 240 zł. Inwestycja ta musiała być jednak niezbyt dochodowa, ponieważ w 1797 roku odstępuje ją Zarządowi Dóbr Kameralnych w Muszynie. Od 1832 roku zaczyna się stopniowyspadek frekfencji, w wyniku którego dwadzieścia lat później, w 1852 roku władze rządowe wydają polecenie likwidacji zdrojowiska.
Przed wprowadzeniem w życie tego zarządzenia zostaje powołana komisja pod kierunkiem prof. dr Józefa Dietla, która podjęła decyzję o stopniowej rozbudowie uzdrowiska. Realizację tego planu rozpoczęto w 1857 r. Krynica przeistacza się na nowo w piękny ośrodek uzdrowiskowy; zostają wybudowane nowe łazienki mineralne (1862 r.), kaplica zdrojowa “Na Dietlówce” wg projektu F. Księżarskiego, pijalnia wód mineralnych (1869 r.- równe sto lat później rozebrana), pawilon dla orkiestry (1878 r.), łazienki borowinowe (1880 r.), teatr (1882 r.), kościół rzymsko-katolicki wg. projektu J. Zawiejskiego (1888-1890).
W parku zostaje wystawiona figura Matki Boskiej Krynickich Zdrojów wg projektu Artura Grottgera (1865 r.). W okresie tym powstało w Krynicy wiele budynków rządowych i willi prywatnych . Wraz z otwarciem linii kolejowej w 1911 r., liczba kuracjuszy powiększa się. Nie zaniedbuje się również badań zasobów mineralnych, w wyniku których zostaj ą odkryte trzy nowe źródła “Józef (1913 r.), “Zuber” (1914 r.) i “Jan” (1918r.). W okresie międzywojennym realizowana jest dalsza rozbudowa Krynicy, pod kierunkiem inż. Leona Nowotarskiego. W tym czasie powstaje m.in. lodowisko, tor saneczkowy, skocznia narciarska (1927-28), pijalnia Jana i Józefa (1923 r.), elektrownia (1933 r.), kolejka linowa na Górę Parkową (1937 r.). Nowy Dom Zdrojowy (l 939 r.).Wraz z budową zimowych urządzeń sportowych Krynica zyskuje również miano ośrodka sportów zimowych, czego dowodem było zorganizowanie tutaj mistrzostw Europy w saneczkarstwie i mistrzostw świata w hokeju na lodzie . W 1929 roku rozpoczyna w Krynicy swą działalność Polskie Towarzystwo Tatrzańskie, które oddaje do użytku schronisko na Jaworzynie Krynickiej (1934 r.). Liczba kuracjuszy znacząco wzrasta – z 10 tyś. w 1918 r. do 40 tyś. w 193 8 roku.
Wybuch drugiej wojny światowej położył kres dalszej rozbudowie. Okupanci zachowali wprawdzie status uzdrowiska Krynicy, lecz prawo leczenia mieli tylko Niemcy. Największe jednak straty poniosła Krynica w czasie wycofywania się wojsk niemieckich w 1945 r. Wywieźli oni wówczas 16 wagonów cennych urządzeń leczniczych oraz zniszczyli wiele obiektów, m.in. skocznię narciarską, teatr, schronisko na Jaworzynie Krynickiej. Wraz z pokojem wraca normalizacja i rozpoczyna się dalsza rozbudowa uzdrowiska pod kierunkiem inż. Leona Nowotarkiego, który ponownie został powołany na stanowisko dyrektora Państwowego zakładu leczniczego.
Powstaje sztuczne lodowisko, korty tenisowe, basen oraz olbrzymia ilość resortowych domów sanatoryjne – wczasowych. Niewątpliwie jednak główną inwestycją było wybudowanie największej pijalni wód mineralnych z ogrodem zimowym, częścią wystawową i salą widowiskową. W ostatnich latach Krynica zyskuje nowe obiekty turystyczne, sportowe (przykrycie lodowiska) i komunalne (ekologiczne wysypisko śmieci, oczyszczalnia ścieków, kolektor sanitarny). Najbardziej znanym z nich jest Kolejka Gondolowa na Jaworzynę Krynicką.
